CZĘŚĆ 1 : HISTORIA WSPÓŁCZESNEGO JĘZYKA CHORWACKIEGO
CYKL: PRZEWODNIK PO HISTORII I CHARAKTERYSTYCE JĘZYKA CHORWACKIEGO
Język chorwacki należy do grupy językowej słowiańskiej, ściślej do grupy języków południowo-słowiańskich.
Obraz współczesnego języka chorwackiego powinniśmy zobaczyć w kontekście znaczących przemian społeczno – kulturowych i politycznych, które miały miejsce w ostatnich dziesięcioleciach dwudziestego wieku i ogarnęły swym zasięgiem m.in. Chorwację i Serbię – kraje zróżnicowane zarówno kulturowo, jak i wyznaniowo.
Historia języka chorwackiego: język chorwacki ma za sobą bardzo burzliwą i skomplikowaną historię.
Podobnie jak sama Chorwacja i pozostałe narody południowosłowiańskie, które w 1918 roku weszły w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Wtedy też powstała koncepcja wspólnego języka dla wszystkich południowych Słowian, która – jak pokazała późniejsza historia – dla narodów o tak dużym zróżnicowaniu kulturowym i wyznaniowym okazała się pozorna i nie wytrzymała próby czasu.
Zasady funkcjonowania wspólnego języka serbsko – chorwackiego ustalała podpisana 28 marca 1850 roku między filologami serbskimi i chorwackimi Umowa Wiedeńska. Datę tę uważa się również za moment przełomowy w procesie powstania serbsko – chorwackiego. Idea powstania tego języka była związana z iliryzmem, ruchem kulturowo – politycznym, który opierał się na przekonaniu, iż Południowi Słowianie, a zwłaszcza Serbowie i Chorwaci, stanowią jeden naród.
Różnice jednak były (m.in fonetyczne, morfologiczne) i bez problemu można było odróżnić teksty chorwackie od serbskich, nie tylko na podstawie innych alfabetów (łaciński u Chorwatów, cyrylica u Serbów).
Znaczące wątpliwości co do jednolitości i idei jedności serbskiego i chorwackiego pojawiły się przed II wojną światową, gdy w Królestwie Jugosławii ujawniły się napięcia na tle narodowościowym. Kolejne lata to nieustanne zmiany : okres 1941 – 1945 to czas powstania Niezależnego Państwa Chorwackiego oraz naruszenia wspólnoty serbsko – chorwackiej, w latach 1945 – 1990 nastąpiła trzykrotna zmiana nazwy państwa : Demokratyczna Federacyjna Jugosławia, Federacyjna Ludowa Republika Jugosławii, Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii. W dalszym ciągu podtrzymywano jednak ideę jednolitości językowej. Potwierdzała to również Umowa Nowosadska (Novosadski dogovor z 1954 roku), gdzie potwierdzono jedność języka, którym posługiwali się Chorwacji, Serbowie i Czarnogórcy.
Po rozpadzie Jugosławii język serbsko – chorwacki przestał istnieć i licząca 140 lat historia serbsko – chorwackiego jako wspólnego języka dobiegła końca.
Oficjalnie język chorwacki został uznany jako urzędowy w 1990 roku na mocy konstytucji. Jedną z najistotniejszych zmian, które wprowadzono do ortografii po 1990 roku była całkowita rezygnacja z cyrylicy na rzecz alfabetu łacińskiego (a warto zaznaczyć, że przez trzynaście wieków swojego istnienia Chorwacji używali aż trzech alfabetów: głagolickiego, chorwackiej wersji cyrylicy (bosančica) i łacińskiego.
W głagolicy napisane były pierwsze teksty oraz rzeźbione napisy w kamieniu. Najstarsza taka tablica zapisana głagolicą została odnaleziona w kościele św. Łucji na wyspie Krk – jest to tzw. baščanska ploča z ok 1100 roku (dzisiaj przechowywana w Chorwackiej Akademii Nauki i Sztuki w Zagrzebiu).
Obecnie, w języku chorwackim rozróżnia się 3 główne dialekty, które wzięły swą nazwę od zaimka “co”:
- w przeważającej części Chorwacji zaimek ten ma brzmienie “što” – to dialekt sztokawski, który jest podstawą języka literackiego
- w północno – zachodniej części kraju zaimek ten ma brzmienie “kaj” – to dialekt kajkawski
- trzeci sposób wymawiania to “ča“, co dało nazwę dialektu czakawskiego
Oczywiście dialekty te różnią się nie tylko brzmieniem zaimka “co”, ale o tym później, już w kolejnym poście!
Obserwuj Chorwacja Cafe na Facebooku i bądź na bieżąco z aktualnościami i wydarzeniami z Chorwacji!
Dołącz do nas na Instagramie, gdzie znajdziesz wyjątkowe zdjęcia z Chorwacji!
A na kanale Chorwacja Cafe na YouTube znajdziesz wyjątkowe i bezpłatne video lekcje języka chorwackiego!
Pingback: Wyspa Krk - największa wyspa Zatoki Kvarnerskiej
Pingback: Zdjęcie dnia - Sveta Nedjelja, wyspa Hvar